Światowy Dzień Książki, znany również jako Dzień Książki i Praw Autorskich oraz Międzynarodowy Dzień Książki, to święto przypadające co roku 23 kwietnia.

Jest organizowane przez UNESCO w celu promocji czytelnictwa, edytorstwa oraz ochrony własności intelektualnej poprzez wykorzystywanie praw autorskich.

Międzynarodowy Dzień Książki ma na celu promowanie literatury i popularyzowanie czytelnictwa zarówno wśród dorosłych, jak i dzieci.

Kodeks średniowieczny

 ŚWIATOWY DZIEŃ KSIĄŻKI – HISTORIA ŚWIĘTA

Choć 23 kwietnia został z inicjatywy UNESCO ogłoszony Światowym Dniem Książki dopiero w 1995 roku, to historia tego święta wiąże się z długą tradycją. Pomysł organizacji święta zrodził się już w 1926 roku w Katalonii.

Początkowo planowano powiązać święto z dniem 7 października, czyli domniemaną datą narodzin renesansowego pisarza hiszpańskiego, Miguela de Cervantesa, jednak później przeniesiono Dzień Książki na 23 kwietnia.

Ta data również ma duże znaczenie dla literatury światowej. Wskazuje się, że jest to dzień śmierci Cervantesa, peruwiańskiego historyka Incy Garcilasa de la Vegi oraz Williama Szekspira. Trzeba przy tym zaznaczyć, że datę śmierci Cervantesa i de la Vegi podaje się według kalendarza gregoriańskiego, a w przypadku Szekspira – juliańskiego.

23 kwietnia to w Katalonii ważne święto narodowe – dzień patrona regionu, św. Jerzego. Jest on znany głównie z tego, że według legendy pokonał smoka. W ten dzień kobiety obdarowywano czerwonymi różami, których kolor symbolizuje krew świętego. W późniejszym czasie kobiety zaczęły odwzajemniać podarunki i dawać mężczyznom książki.

Od 1930 roku Dzień Książki obchodzony jest w całej Hiszpanii, a od 1964 roku – we wszystkich krajach hiszpańskojęzycznych.

 MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ KSIĄŻKI I PRAW AUTORSKICH – OBCHODY

Jak obchodzony jest Światowy Dzień Książki? 23 kwietnia w Polsce i na świecie odbywają się różne spotkania i happeningi promujące czytanie książek. Przed następnym Dniem Książki warto sprawdzić, jakie wydarzenia organizowane są w Waszej miejscowości, na przykład w publicznej bibliotece. Poza tym Dzień Książki możemy świętować na co dzień – po prostu czytajmy.

Poza lokalnymi obchodami wybierana co roku przez UNESCO Światowa Stolica Książki jako centrum Dnia Książki organizuje obchody celebrujące czytelnictwo. Czym jednak jest Światowa Stolica Książki?

ŚWIATOWA STOLICA KSIĄŻKI

Każdego roku UNESCO wybiera miasto, które staje się Światową Stolicą Książki. Tytuł przyznawany jest w nagrodę za przygotowanie najlepszego programu promującego czytelnictwo. Pierwszą Światową Stolicą Książki, w 2001, został Madryt, w 2022 roku było to miasto Guadalajara w Meksyku. Polska także miała swoją Światową Stolicę Książki – w 2016 roku wyróżniony został Wrocław.

Przepisywanie księgi

CELEBROWANIE DNIA KSIĄŻKI

A czy wy celebrujecie Dzień Książki? Albo zamierzacie zacząć w przyszłym roku? A może jesteście molami książkowymi i to święto trwa u Was cały rok?

Udział w lokalnych wydarzeniach dla wielbicieli książek, sprezentowanie komuś dobrej lektury lub zwyczajnie czytanie – sposobów na świętowanie dnia literatury jest wiele, więc z pewnością każdy znajdzie coś dla siebie!

CIEKAWOSTKI O KSIAZKACH

1. Najstarsza „książka”, czyli zwój z papirusa, powstała w XXX w. p. n. e.
2. Książki, drukowane w średniowieczu, były tak drogie, że za ich cenę można było kupić kilka wsi.
3. Juliusza Cezara uznaje się za pomysłodawcę książ To on wymyślił, żeby, zamiast zwijać papirus, składać go na dwie części.
4. Numeracja stron pojawiła się dopiero w XVI w.
5. Najmniejsza książeczka na świecie nosi tytuł „Stary król Cole”. Jej wielkość to 1mm x 1mm. Wydano ją w nakładzie 85 egzemplarzy.
6. Z kolei największa książka na świecie waży ponad 252 kg i wydano ją w Denver w 1976 r.
7. „Ptaki Ameryki” to najdroższa książka ś Jej autorem jest John James Audubon. Sprzedano ją za ponad 8 milionów dolarów.
8. Najdroższa, polska książka,to dzieło pt. „O obrotach sfer niebieskich” Mikołaja Kopernika z 1566 r. Sprzedano ją za 103 tysiące złotych.
9. Najdłuższa książka świata to chiński słownik, który składa się z ponad 5 tysięcy tomó
10. Na świecie najwięcej sprzedano Biblii, ponad 2 miliardy 500 milionów egzemplarzy.
11. Japończycy wydrukowali zapachową książkę kucharską. Żeby poznać zapach danej potrawy, wystarczy potrzeć kartkę ręką.
12. Rudyard Kipling, autor „Księgi Dżungli” to najmłodszy noblista w dziedzinie literatury. Otrzymał tę nagrodę w wieku 41 lat.
13. Pierwszą wydaną w Polsce książką był „Raj duszny”. To modlitewnik wydany w roku 1513.
14. Do wyprodukowania 100 kartek książki potrzeba 2 - 3 drzew.
15. Jeszcze niedawno w Chinach nie można było dostać książki „Alicja w krainie czarów”. Zakazano jej z uwagi na to, że bohaterami były mówiące zwierzę
16. Mark Twain był jednym z pierwszych, który swoje książki pisał na maszynie.
17. Trylogia „Władcy pierścieni” została napisana na maszynie, ale przy pomocy tylko dwóch palcó
18. Najmłodsza autorka świata to Dorothy Straight. Jej książka została wydana, gdy pisarka miała zaledwie 4 lata.
19. Najwięcej powieści napisał Polak Józef Ignacy Kraszewski – ponad 600.
20. Najwięcej książek znajduje się w Bibliotece Kongresu w Stanach Zjednoczonych – ponad 113 milionó
21. Pierwsza książka dla osób niewidomych powstała w 1786 r.

ZŁOTE MYSLI O KSIAZKACH

• Książka – to mistrz, za darmo nauki udziela.” – Ambroży Grabowsk

• „W książkach jest wszystko. Czytajcie książki, bo uszlachetniają serca, kształcą rozum, hartują wolę i kształtują charakter. Słuchajcie za pośrednictwem książek ludzi mądrych – im częściej, tym lepiej.” – Jan Wantuła

• „Co czytać? – Wszystko. Jeżeli się pragnie wyciągać pożytek z czytania, wyciąga się go z każdego czytania.” – Jarosław Iwaszkiewicz

• „Człowiek kochający książki jest bogatszy od innych. Czasem przeczytanie jakiejś książki stanowi o losie czł” – Ralph Waldo Emerson

• „ „Wykorzystaj czas na doskonalenie się poprzez czytanie dzieł innych ludzi, aby łatwo osiągnąć to na co oni ciężko pracowali.” – Sokrates

• „Książki są jak okręty myśli żeglujące po oceanach czasu, troskliwie niosące swój drogocenny ładunek z pokolenia na pokolenie.” – Francis Bacon

BIBLIOTEKI  ŚWIATA

Austria – Biblioteka Narodowa w pałacu Hofburg w Wiedniu

 Brazylia – Biblioteka Real Gabinete Português de Leitura w Rio de Janeiro

 Chiny – Biblioteka publiczna w Pekinie

            Francja – Biblioteka Narodowa w Paryżu

 USA – Biblioteka George’a Peabody’ego w Baltimore, Maryland

W cyfrowej bibliotece znajdziesz bezpłatne lektury:

Biblioteka internetowa Wolne Lektury

wolnelektury.pl

Darmowe audiobooki – biblioteka Wolne Lektury

Wolne Lektury – biblioteka internetowa prowadzona przez fundację Nowoczesna Polska. Zasoby audioteki Wolnych Lektur są uzupełniane dzięki wsparciu finansowemu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Audiobooki to alternatywa dla wszystkich, którzy nie mogą czytać książek – zabierz nagranie ze sobą i ciesz się lekturą w każdym miejscu i czasie! W bibliotece Wolne Lektury dostępnych jest kilkaset audiobooków. Książki czytają m.in. Danuta Stenka (utwory Elizy Orzeszkowej), Jan Peszek (Księga dżungli), Andrzej Chyra (Obrona Sokratesa) czy Wiktor Korzeniewski (cykl Komedii ludzkiej).

Z audioteki Wolnych Lektur można korzystać bezpłatnie i bez ograniczeń. Wszystkie nagrania udostępnione zostały na wolnej licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Audiobooki dostępne są w trzech formatach: MP3, Ogg Vorbis oraz DAISY (dostosowany do potrzeb osób słabowidzących, niewidomych i wszystkich mających poważne trudności z czytaniem).

Lektury dla liceum i technikum

(zgodnie z Podstawą programową 2025)

 Zakres podstawowy

Utwory poznawane w całości:

1. Jan Parandowski Mitologia, część I: Grecja;
2. Sofokles Antygona;
3. William Szekspir Makbet;
4. Molier Skąpiec;
5. Adam Mickiewicz Dziady cz. III;
6. Bolesław Prus Lalka;
7. Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara;
8. Stanisław Wyspiański Wesele;
9. Stefan Żeromski Przedwiośnie;
10. Hanna Krall Zdążyć przed Panem Bogiem;
11. Albert Camus Dżuma;
12. George Orwell Rok 1984;
13. Sławomir Mrożek Tango

Krótkie utwory literackie poznawane w całości i utwory literackie poznawane we fragmentach:

-  Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana;

 - Homer Iliada (fragmenty);

 -wybrane utwory polskiego średniowiecza, w tym: Lament świętokrzyski (fragmenty), Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty);

- Pieśń o Rolandzie (fragmenty);

- Ignacy Krasicki, wybrana satyra;

- Adam Mickiewicz,  wybrane ballady, w tym Romantyczność;

-Henryk Sienkiewicz,  Potop (fragmenty);

-Władysław Stanisław Reymont , Chłopi (fragmenty);

-  Witold Gombrowicz,  Ferdydurke (fragmenty);

- Tadeusz Borowski,  Proszę państwa do gazu;

-Gustaw Herling-Grudziński,  Inny świat (fragmenty);

-Marek Nowakowski, Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii);

-Andrzej Stasiuk, Miejsce  (z tomu Opowieści galicyjskie);

 -Olga Tokarczuk , Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach);

-Ryszard Kapuściński , Podróże z Herodotem (fragmenty).

Sofokles Król Edyp ;

Biblia (wybrane psalmy, fragmenty: Pieśni nad Pieśniami, Księgi Hioba, Apokalipsy św. Jana);

*Bogurodzica, Lament świętokrzyski;

*Jan Kochanowski – wybrane pieśni, treny (inne niż w gimnazjum) i psalm;

Mikołaj Sęp Szarzyński – wybrane sonety;

William Szekspir Makbet; 

Dzieje Tristana i Izoldy (fragmenty);

Miguel Cervantes Don Kichote (fragmenty);

Jan Chryzostom Pasek Pamiętniki (fragmenty);

Ignacy Krasicki – wybrana satyra ;

Adam Mickiewicz – wybrane sonety i inne wiersze (w tym Romantyczność);

Adam Mickiewicz *Dziadów część III;

Adam Mickiewicz *Pan Tadeusz;

Juliusz Słowacki – wybrane wiersze;

Adam Mickiewicz Dziady część IV (fragmenty);

Juliusz Słowacki Kordian (fragmenty) ;

Cyprian Norwid – wybrane wiersze;

Bolesław Prus *Lalka;

Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara;

Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa- Tetmajer, Leopold Staff – wybrane wiersze;

Stanisław Wyspiański *Wesele;

Władysław Stanisław Reymont Chłopi (tom I – Jesień);

Stefan Żeromski – wybrany utwór (Ludzie bezdomni, Przedwiośnie);

Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Julian Przyboś, Józef Czechowicz,

*Bruno Schulz – wybrane opowiadanie;

Witold Gombrowicz *Ferdydurke

Zofia Nałkowska Granica; 

Tadeusz Borowski – wybrane opowiadania (np.: Proszę państwa do gazu)

Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Różewicz, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, Ewa Lipska, Adam Zagajewski, Stanisław Barańczak – wybrane wiersze;

Miron Białoszewski – wybrane utwory;

wybrany dramat dwudziestowieczny z literatury polskiej (np.: Sławomira Mrożka Tango);

wybrana powieść światowa z XX lub XXI w. (np. Alberta Camusa Dżuma);

Hanna Krall Zdążyć przed Panem Bogiem; 

Gustaw Herling- Grudziński Inny świat (fragmenty);

Ryszard Kapuściński Podróże z Herodotem; (fragmenty);

Jan Paweł II – wybrany utwór (np. fragmenty tekstu Pamięć i tożsamość)

Teksty oznaczone * obowiązują w całości.

Branżowa szkoła I stopnia

Nauczyciel w branżowej szkole I stopnia odwołuje się do wiedzy i umiejętności, które uczeń nabył na wcześniejszych etapach edukacyjnych. Wprowadza ucznia w świat kultury, inspiruje do refleksji wypływającej z poznawania dzieł. Zwraca uwagę na kulturę współczesną, popularną i nowoczesne środki przekazywania informacji w kontekście tradycji.

Spis tekstów kultury ustala nauczyciel, dostosowując go do potrzeb, możliwości i zainteresowań uczniów. Należy zrealizować nie mniej niż cztery pozycje książkowe w roku szkolnym.